Oog in oog met de Romeinen in het Gallo-Romeins Museum

Portrethoofd van de latere keizer Augustus

Het Gallo-Romeins Museum weet keer op keer te verrassen met zijn kwaliteitsvolle tentoonstellingen. De nieuwste kreeg als titel ‘Oog in oog met de Romeinen’ en richt zich op een breed publiek. Bezoekers worden uitgenodigd om een ontdekkingsreis te maken door het uitgestrekte Romeinse Rijk, in de bloeiperiode van de keizertijd.

Diversiteit aan topstukken uit het British Museum

Het British Museum geniet wereldfaam. De tentoonstelling toont maar liefst 250 voorwerpen uit de Romeinse collecties van het Londense museum: levensgrote beelden van keizers en goden, grafstenen met ontroerende opschriften, amforen voor olie en wijn, ravissante juwelen, wapens, fresco’s en mozaïeken, schitterend zilverwerk … Hieraan voegt het Gallo-Romeins Museum een aantal bijzondere stukken toe uit de eigen collectie, waaronder een loden vervloekingsplaatje.
De bezoeker krijgt uitleg over de voorwerpen via heldere en beknopte teksten. Ook is er een audiotour met extra informatie bij de topstukken. Die is inbegrepen in de toegangsprijs.

Expo 'Oog in oog met de Romeinen'

Adaptatie van het Gallo-Romeins Museum

Het British Museum liet vol vertrouwen toe dat het Gallo-Romeins Museum i.s.m. classicus Patrick De Rynck het basisconcept van de expositie bewerkte. Er ontstond een intensieve samenwerking tussen alle partijen die resulteerde in een gelaagde, belevenisvolle expositie waarin zowel de verhalende kracht als de esthetiek van de voorwerpen tot hun recht komen.
Dat neemt niet weg dat de menselijke invalshoek centraal staat. Niet toevallig koos het Gallo-Romeins Museum voor de titel: ‘Oog in oog met de Romeinen’.

Expo 'Oog in oog met de Romeinen'
Expo 'Oog in oog met de Romeinen'

Verhaal van eenheid in verscheidenheid

De tentoonstelling toont zowel objecten die gevonden zijn in het hart van het toenmalige Romeinse Rijk als in zijn provincies. Op zijn grootst, rond 117 n.Chr., strekte het Imperium zich uit over zowat vijftig hedendaagse landen in Europa, Noord-Afrika en het Midden-Oosten. Er leefden naar schatting honderd miljoen mensen.
Er was een eenheidstaal en een gemeenschappelijke munt. De mobiliteit van mensen en goederen was groter dan ooit voorheen. Rome liet toe dat plaatselijke gewoonten en gebruiken bleven voortbestaan. Zo ontstond een wereld die cultureel verscheiden was maar toch één. De Romeinse cultuur was dynamisch en kende vele regionale varianten, zo maakt de expositie duidelijk.

Ooggetuigen aan het woord

Hoe was het om een inwoner te zijn van dat grote Romeinse Rijk? Welke kansen bood het Imperium, en aan wie? Welke impact had het Romeins bestuur op het dagelijks leven van mensen, op politiek, economisch en religieus vlak? Dat zijn enkele van de centrale vragen waarrond de tentoonstelling is opgebouwd.
Op diverse plaatsen in de expositie zijn films te zien met zogenaamde ‘ooggetuigen’, vertolkt door hedendaagse acteurs. Ze kruipen in de huid van Romeinen die vertellen over hun leven en kanttekeningen maken bij hun samenleving. De getuigenissen zijn steeds gebaseerd op teksten van Romeinse auteurs en/of archeologische bronnen.
Aan het woord komen: een inwoner van Rome die het heeft over de culturele diversiteit in zijn stad, een gouverneur die door de keizer is uitgestuurd naar een verafgelegen provincie, een Isis-priester uit Alexandrië, een vrouw die olijfolie uit Carthago verkoopt, een verkoopster van wollen stoffen uit Atuatuca Tungrorum die de Batavenopstand meemaakte, een slavin uit Smyrna, een veteraan uit Dacia die het Romeinse burgerschap verkreeg en een echtpaar uit Palmyra dat luxeproducten uit het oosten verhandelt.

Op reis door het Romeinse Rijk

De tentoonstelling start met een animatiefilm. Die brengt de wereldberoemde mythe van Romulus en Remus speels in beeld. Voor duiding bij het wat vreemde stichtingsverhaal zorgt classicus Patrick De Rynck.
Vervolgens is er een tijdlijn ‘van doorsnee dorp tot wereldrijk’, met een helder overzicht van de Romeinse veroveringen tot de periode van keizer Augustus. Daarna wordt uitgelegd welke politiek de eerste keizer van het Romeinse Rijk voerde en waarom het door hem geïntroduceerde bestuursmodel eeuwenlang navolging kreeg.
Gewapend met deze basiskennis vat de bezoeker zijn tocht door het Romeinse Rijk aan. Centraal in de zaal worden de objecten gepresenteerd die gevonden werden in Rome en het Italische schiereiland: het hart van het Romeinse Rijk. Daarrond meanderen de vitrines met voorwerpen uit de toenmalige Romeinse provincies: van Aegyptus tot Germania Inferior, van Syria tot Britannia. Heldere geografische kaarten bieden een ruimtelijke oriëntatie.
De bezoeker kan overal in de tentoonstelling postkaarten oppikken waarop beroemde sites uit de Romeinse tijd zijn afgebeeld, van het Colosseum in Rome over de Muur van Hadrianus in het noorden van Engeland tot de Celsusbibliotheek in het Turkse Efeze.
Her en der zijn citaten te lezen én te beluisteren - ook in het Latijn of Oudgrieks - van Romeinse auteurs die ons laten kennismaken met de manier waarop zij naar zichzelf en andere volkeren keken. Ze zetten de bezoeker aan tot nadenken.

Op en top kindvriendelijk

Families zijn altijd bijzonder welkom in het Gallo-Romeins Museum. Ook ‘Oog in oog met de Romeinen’ leent zich tot een bezoek met kinderen. Het museum werkte een speciale audiotour uit die kerninformatie biedt bij de belangrijkste objecten en inhaakt op hun leefwereld. Ook zijn er diverse spelapplicaties waarin kinderen kunnen kennismaken met enkele kernthema’s. Ze leren als het ware rekenen, goden vereren, lezen, bouwen en koken … als een Romein. De moeilijkheidsgraad van de spellen is aanpasbaar.
In ‘ooggetuigenfilms’ komen kinderen en jongeren uit de Romeinse tijd aan het woord. De jonge bezoekers maken kennis met Drusa. Zij is pas verhuisd naar Rome. Ook zijn er Marcus die gladiator wil worden, Quintus die in een soldatenkamp leeft en Lucius die vertelt over zijn schoolleven. Isidora heeft het vol enthousiasme over haar lievelingsgodin Bastet.

Eigentijdse vormgeving

Voor het design van de tentoonstelling ging het Gallo-Romeins Museum in zee met het Japans-Brusselse bureau SHSH. De ontwerpers kozen voor strakke lijnen en subtiele pastelkleuren waarin de voorwerpen mooi tot hun recht komen. Dankzij de fijne ‘doorkijken’ blijft de expositie gedurende het hele bezoek verrassen. De soundscape op de achtergrond draagt bij tot de aangename sfeer. Die is gericht op rustig verkennen, in eigen tempo.

Voor schoolgroepen, ook digitaal met Jelle De Beule

Uiteraard is het een opportuniteit om ‘Oog in oog met de Romeinen’ te bezoeken met schoolkinderen, zowel uit het lager als het secundair onderwijs.
Voor leerlingen uit de derde graad van de lagere school werkte het museum een rondleiding uit met voorafgaand of aansluitend een workshop ‘verhaaltekenen’. De stichtingsmythe van Romulus en Remus staat hierin centraal. Na het creatieve deel volgt een gesprek over het verschil tussen fantasie en werkelijkheid. Dit programma wordt na het sluiten van de expositie opgenomen in het permanente aanbod. Mocht schoolbezoek omwille van corona dit schooljaar niet meer mogelijk zijn, dan kan de workshop later alsnog worden gevolgd.
Voor leerlingen uit de eerste graad van het secundair onderwijs werkte het Gallo-Romeins Museum een digitaal programma uit, met vijf educatieve films en een afsluitende interactieve quiz. Onder leiding van gastheer en Romeinenkenner Jelle De Beule ontdekken de leerlingen enkele centrale thema’s van de expositie. Ze loggen thuis of op school in op LessonUp, een gratis en gemakkelijk toegankelijk leerplatform waarop het museum het digitale programma plaatst (beschikbaar vanaf 22 februari).

Gebarentaal

Het Gallo-Romeins Museum maakt de expositie ook toegankelijk voor volwassenen die doof of slechthorend zijn. Zij krijgen de informatie in Vlaamse gebarentaal. De speciale tour is beschikbaar via de ErfgoedApp van FARO. 

Coronaproof

Bezoekers moeten een tijdslot reserveren. Elk kwartier kunnen tien mensen naar binnen (situatie februari 2021). Zo wordt het nooit te druk. Het parcours doorheen de expositie is helder, met quasi uitsluitend eenrichtingsverkeer. Het museum beschikt over een efficiënt ventilatiesysteem en er zijn dispensers met desinfecterende gels. Audiogids-apparaten en koptelefoons worden na elk gebruik ontsmet. Kinderen ontvangen een persoonlijke touchscreen-pen opdat ze de schermen niet zouden moeten aanraken. Het museum volgt het sectorprotocol dat met de overheid is afgesproken.

Looptijd, toegangsprijzen en openingsuren

‘Oog in oog met de Romeinen’ loopt van 6 februari tot en met 1 augustus 2021.
Een bezoek aan de tentoonstelling kost 10 euro voor volwassenen, 8 euro voor kortinghouders en 1 euro voor kinderen en jongeren tussen 4 en 18 jaar.
Mensen in het bezit van een MuseumPassmusées kunnen naar binnen zonder extra kost.
Voor wie met de trein naar Tongeren komt, is er een Discovery ticket van de NMBS.

Het Gallo-Romeins Museum is alle dagen geopend, behalve maandagen (tenzij dit een feestdag is). Weekends en schoolvakanties: van 10 tot 18 uur; weekdagen van 9 tot 17 uur.