Erfgoedsite Ename onthult spectaculaire archeologische vondst

Op vrijdag 28 juni kwam de archeologische gemeenschap samen op de provinciale Erfgoedsite Ename voor een bijzondere onthulling: de ontdekking van het oudste schedelfragment en de oudste complete schedel van Vlaanderen. Deze opmerkelijke overblijfselen, die meer dan 4.000 jaar oud zijn, werden opgegraven in Ename. Ze stammen uit de tijd van de eerste boeren, een periode waarvan slechts weinig materiële resten zijn gevonden. Grondig onderzoek heeft nieuwe inzichten verschaft over deze vroege landbouwgemeenschappen. 

In 2003 werden tijdens graafwerkzaamheden voor de aanleg van een stuw in Ename diepe lagen van de Scheldegrond blootgelegd. Amateurarcheoloog Jean-Pierre Parent ontdekte toen prehistorische objecten. Dit leidde tot een noodopgraving waarbij uitzonderlijk goed bewaarde menselijke en dierlijke resten werden gevonden, evenals gebruiksvoorwerpen uit de nieuwe steentijd en de vroege bronstijd. Na de opgraving werden deze vondsten snel op diverse locaties opgeslagen.

Twintig jaar na de oorspronkelijke opgravingen bereidt het team van Erfgoedsite Ename een nieuwe tentoonstelling voor. In dit kader wordt de verzameling vondsten uit de noodopgravingen opnieuw samengebracht in het erfgoeddepot van Ename. Bij het bekijken van deze objecten beseffen de provinciale archeologen direct dat ze iets unieks hebben ontdekt, waarna ze meteen actie ondernemen.

"Menselijk skeletmateriaal van die leeftijd is uiterst zeldzaam! Dit moest verder worden onderzocht. Gelukkig beschikken we over een uitgebreid netwerk. Wat volgde, was een boeiend onderzoek dat nieuwe informatie opleverde. Geheel in de filosofie van de nieuwe expo in Erfgoedsite Ename zal de bezoeker deze vondsten én het bijbehorende onderzoek zelf kunnen bekijken,” aldus gedeputeerde An Vervliet, bevoegd voor Erfgoed.

Elk onderdeel van de collectie werd grondig onderzocht door specialisten. Prof. dr. Isabelle De Groote van de Vakgroep Archeologie van UGent, bekend van haar onderzoek naar Judith van Vlaanderen, nam de menselijke resten onder haar hoede.

Professor De Groote voerde C14-datering en DNA- en isotopenanalyses uit in samenwerking met instituten in Durham en Korea. Ze maakte ook CT-scans en bestudeerde de tanden nauwkeurig. Uit haar onderzoek bleek dat de collectie resten bevatte van minstens negen verschillende personen uit het neolithicum.

"Dit is echt uitzonderlijk voor Vlaanderen: er zijn bijna geen menselijke resten bewaard uit die periode. Elke vondst is een aanwinst voor de kennis ervan. Zo bleek uit de isotopenanalyse en het uitzicht van de tanden dat deze Enamenaren een gevarieerd dieet hadden. Ze aten zowel landbouwgewassen als gedomesticeerde dieren en ook nog steeds wilde voedselbronnen. Ze lijken gezond; er zijn geen tekenen van stress of ondervoeding. Dat is een atypisch beeld van wat we doorgaans associëren met deze eerste landbouwers,” zegt ​prof. dr. Isabelle De Groote, Vakgroep Archeologie UGent.

De meest intacte schedel, afkomstig van een man die minstens 35 jaar oud was bij zijn overlijden, zal zonder twijfel dé blikvanger zijn op de nieuwe permanente tentoonstelling van Erfgoedsite Ename. Deze expositie belicht erfgoedzorg in het algemeen en de specifieke geschiedenis van Ename.

Voor gezinnen met kinderen is er een gloednieuw familieparcours met leuke en educatieve opdrachten, zowel binnen in de tentoonstelling als buiten in het Archeopark met de archeologische abdijsite van Ename.

Erfgoedsite Ename is bovendien een uitstekend startpunt voor een bezoek aan het schilderachtige erfgoeddorp Ename en het prachtige landschap van de Vlaamse Ardennen. In het erfgoedcafé kun je allerlei tips krijgen voor je bezoek.

Meer info