Brush & shoe - back to basics in Eperon d'Or

Iedere dag kammen wij ons haar of poetsen we onze tanden en doen we schoenen aan. Toch staan we er niet bij stil hoe die gemaakt worden. Benieuwd naar een stukje geschiedenis over alle soorten borstels en de schoenenindustrie die hier uniek was in het begin van de 20ste eeuw? Een 'schoen van Izegem' was indertijd een hoog gewaardeerd merk! Chique om de hele evolutie te zien. Plus hier kan je zien "hoe mooi een borstel kan zijn". Met een audiogids, onder de vorm van een familieparcours, via opdrachten met lego of educatief voor volwassenen; het kan allemaal! 

Er is ook een nieuwe expo tot juni 2025 'Schoen.Passie.' En op 24 november, tijdens de Dag van de Wetenschap, is het museum Stoom en Stroom, die er vlak naast ligt, open voor het publiek (mits reservatie van een tijdslot). Wist je dat daar de grootste stoommachine van het land bewaard wordt? Via een interactieve rondleiding vol proefjes wordt er uitgelegd wat stoom en stroom nu eigenlijk zijn. Dus allemaal naar deze site in Izegem!

Eperon d'Or was vroeger een schoenfabriek waarbij tot op vandaag het voorgebouw meteen in het oog springt. Het art-deco-gebouw dateert van 1930 en je ziet er de wapenschilden van België en Luxemburg op de gevel, want de fabriek was hofleverancier van beide koningshuizen. 

Een jongeman aan de balie heet ons welkom en toont ons het bezoekersparcours via een klein plannetje. Maar waarom is dit nu een mega-tof museum? Omdat het voor alle leeftijden interessant is. We gebruiken allemaal een borstel en doen allemaal schoenen aan, dus we pikken er graag wat geschiedenis over mee. Doorheen het hele museum zijn er veel pancartes voorzien met een nummer waarbij je extra uitleg krijgt via de audiogids die je gemakkelijk kan meedragen en beluisteren. 

Voor de kinderen zijn er leerrijke en spannende zoektochten voorzien om het amusant te houden. Aan de slag met LEGO is er eentje van; via een aantal boeiende opdrachten verzamelen kinderen blokjes om daarna creatief aan het bouwen te gaan. 

En dan heb je ook de volwassen man of vrouw die graag een mooie of speciale schoen draagt. Denk maar aan schoenen van Ambiorix, op vandaag nog altijd handgemaakt of benieuwd naar een aantal collectiestukken?

Ga eens mee met mij doorheen het museum; we starten met de tweede verdieping zoals het ons werd geadviseerd.

Ik hoorde het letterlijk iemand zeggen: "Hier kan je zien hoe mooi een borstel kan zijn". Een mooie zaal op de tweede verdieping (bereikbaar met de trap of de lift) met allemaal kleine zuilen en verschillende mooie toiletsets en collectiestukken van vroeger die tentoongesteld worden.  Hier en daar staat een nummer op de pancarte waarbij de audiogids dan je assistent is en je alles van 'borstelhaartje tot borstelhaartje' uitlegt. 

Een hoogtepunt in deze zaal voor de kinderen zal wel de replica Nimbus 2000 zijn van Harry Potter. Je mag hem niet aanraken maar als je ervoor staat, kan je hier een foto nemen alsof je op de bezem zit :-) 

We gaan een verdieping naar beneden via de trappenhal in de toren. Verschillende zalen met de geschiedenis van de schoenfabriek, geen overkill aan teksten, maar toch een duidelijke schets van de start tot het einde van het glorieus schoenentijdperk in Izegem. En er zijn meesterwerkjes te bespeuren hoor. 

Het schoenmodel voor de wereldtentoonstelling in Antwerpen in 1930 is het paradepaardje van Eperon d'Or. Zij wonnen er een zilveren medaille mee. Ook het model voor de Wereldtentoonstelling in Brussel in 1935 mag 'op zijn hakken staan'. En zo is er veel te bewonderen maar je moet het gewoon met eigen ogen zien! 

Mijn dochter gaf bij de eerste vitrines meteen de opmerking: "Amai, wat hadden die koningen en dames toch kleine en nauwe voetjes, ik zou nooit in die laars kunnen". Maar veel te krappe schoenen dragen, was een symbool van status. En inderdaad, onze voeten evolueren, we hebben allemaal een maatje meer ondertussen. 

Uniek in Izegem, was dat ook de vakschool een hoog aanzien had. Leren schoenen maken was echt een vak dat je moest leren. Het was Emiel Dierick die alles verzamelde en het eerste handboek voor schoenmakerij kwam tot stand (ca. 1910). 

De bekendheid van de Izegemse schoennijverheid kende een succes onder leiding van vakleraar Pol Hoornaert die goede contacten had met het Belgische koningshuis en en zo werd de vakschool in 1956 hofleverancier. Alles vormde zo één mooi geheel en kwam alleen maar Eperon d'Or ten goede.

De laatste vijf schoenmakers studeerden af in 1981; de stiksters stopten al drie jaar eerder. Op zich is dat allemaal niet zo lang geleden, en toch zijn dat allemaal al museumverhalen en stukken. Amusant om te zien en te lezen van waar we komen tot waar we nu staan (op onze sneakers :-)).

We gaan terug naar het gelijkvloers voor onze laatste leeretappe. De eerste etalage is al meteen eentje met alle soorten leder van verschillende dieren. Zelf kan je met een loep kijken naar de kleinste details! 

En "kijk mama, vroeger was er zelfs geen verschil tussen een linker- of rechterschoen"; dat is het geval tot het einde van de 19e eeuw.  En wat een werk; wat een werk voor een typische 'Zebra-methode' voor het maken van een hak. Dat gaat over e opgebouwde hak met laagjes leder op elkaar. Chapeau voor deze technieken en ambacht! Je kan het allemaal zien en leren door alle taferelen af te lopen in deze hal. 

Mijn mede-museumgangers worden hier verder aangetrokken door de panelen waar de diverse dierlijke haren gepresenteerd worden en waarbij je ziet voor welke soort borstel ze gebruikt worden. Voor de mensen die graag dingen voelen en betasten, is dat ook een leuke wand :-) Maak ook de juiste paren op het interactief bord! Brand er bij jou ook telkens een lichtje - ik ben benieuwd!

Je kan er ook een leerrijke videofilm bekijken over het maken van schoenen en zoveel meer. Hier ga je echt terug in de tijd als je al die oude werkmaterialen ziet. Boeiend en amusant tegelijk.

Wat wij met volle goesting hebben gedaan. Een goeie schoensmeer en borstel is een must voor lederen schoenen. Evident zou je denken, maar toch gaf de gids de bemerking: "ha, jij poetst je schoenen nog!". Inderdaad het is beetje een ambacht die ook aan het verdwijnen is. Ik draag ook veel sneakers; dus het traditioneel schoenen poetsen is toch sterk gedaald. 

Een winkeltje die een bepaalde nostalgie uitstraalt; ideaal voor een leuk hebbedingetje. Wij keerden alvast naar huis met een mooie herinnering aan Eperon d'Or.

Met een zoen van Inge voor de 'schoen van Izegem'; het museum is een aanrader voor wie een passie heeft voor schoenen of een liefde voor borstels. En vooral heel mooi gebracht voor onze kinderen en jeugd om hen kennis te laten maken met de "stiel" van schoenen maken.