Een stukje rauwe geschiedenis in War Heritage Site Fort Breendonk

Een druilerige herfstdag in september. Af en toe komt de zon door piepen, maar de wolken en de regen zijn overheersend vandaag. Weer dat perfect matcht met het bezoek dat op de planning staat. Vandaag gaan we met onze dochter van elf jaar naar Fort Breendonk; het voormalige concentratiekamp van de nazi’s en nu een Nationaal Gedenkteken. 

Toegangspoort tot Fort Breendonk

Musea of bezienswaardigheden die met de Weredoorlogen te maken hebben, zijn nooit een gemakkelijk bezoek met kinderen. En al zeker niet als het plekken zijn zoals deze, die we voornamelijk kennen door de gruwelijke omstandigheden. Aan de andere kant is dit een stuk van de geschiedenis dat nooit mag vergeten worden.  

Eerst en vooral een stukje geschiedenis

Het Fort van Breendonk was in eerste instantie gebouwd als verdediging rond de stad Antwerpen. In de Eerste Wereldoorlog moest het fort al gauw de duimen leggen tegen de Duitsers. 

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het Fort gekozen als standplaats voor de koning in het geval van een aanval. Koning Leopold III kwam er aan in mei 1940, maar slechts een aantal dagen later moest het Fort zich al overgeven. 
De Duitsers trokken in het gebouw en maakten er een kamp van voor Joden en politieke gevangenen. Toen de gevangenis steeds voller en voller raakte, werd Fort Breendonk eerder een transitkamp, van waaruit gevangenen op een trein werden gezet naar andere kampen zoals Auschwitz. 

Trieste herinneringen aan het concentratiekamp
Het hoofdgebouw van Fort Breendonk

Het leven in het kamp

In Fort Breendonk wordt voornamelijk getoond hoe het leven er in het concentratiekamp er aan toe ging. Je vindt overal informatieborden, schermen met interviews van getuigen, en iedereen krijgt ook een audioguide mee. Voor kinderen is er geen aparte audioguide (de volwassen editie is geschikt voor kinderen vanaf 9 à 10 jaar), maar er wordt op dit ogenblik ook nog gewerkt aan een kinderparcours.  
Aan de ticketbalie wordt wel duidelijk gezegd op welke plek de meest pakkende foto’s hangen, zodat je deze plekken met kinderen eventueel kan overslaan of voor extra duiding kan zorgen als ouder.  

Lange, stille gangen in Fort Breendonk

Overvolle slaapbarakken

En dan gaan we effectief van start. Wanneer we door de koude lange gangen en ruimtes dwalen, is het alsof de tijd hier heeft stilgestaan. Pijlen zorgen voor een parcours met eenrichtingsverkeer door zowel de buiten- als binnenruimtes van het Fort.  
Vooral de slaapbarakken maken natuurlijk flinke indruk. In de eerste barak telt de dochter hoeveel bedden er staan. Amai, met 32 mensen slapen in één ruimte is echt veel. Tot ze op de foto’s ziet dat één bed vaak door 2 of door 3 mensen wordt gedeeld en die 32 mensen in werkelijkheid nog veel meer waren. 
 
In één barak worden getuigenissen voorgelezen over de lange, koude, bange, nachten in het kamp. Indrukken die flink blijven hangen. 
De dochter stelt veel vragen. Sliepen hier ook vrouwen, want ik zie alleen maar foto’s van mannen? En waren hier ook kinderen? Op de meeste vragen kunnen we vlot antwoorden of vinden we onderweg wel wat informatie. Alleen de vraag ‘maar waarom?’ blijft er een waarop je als ouder toch echt geen pasklaar antwoord kan verzinnen. 
 

Luisteren naar getuigenissen in Fort Breendonk
Fort Breendonk - een indrukwekkend bezoek

De douches, toiletten, de folterkamer, de executievelden rond het fort, het is heftig om te zien. De audioguide is gedetailleerd en brengt pakkende getuigenissen. 
Aan het einde van het parcours wandel je rond het hele fort terug naar de ingang; een stukje door het groen om alles even te laten bezinken. 
 

Word je blij van een bezoek aan Fort Breendonk? Uiteraard niet. 
Maar is het belangrijk? Ongetwijfeld, vinden wij. 

De buitenomgeving van Fort Breendonk
De rauwe omgeving van Fort Breendonk