In gesprek met de botanische illustratoren van Plantentuin Meise

De tekening van de tribus Bambuseae, bamboe, in het tropische Plantenpaleis lijkt vanzelfsprekend. Toch is er iemand die, gebogen over zijn tekentafel, uren is bezig geweest met het vastleggen van alle mogelijke details en nuances van deze sterke grassoort. “Wat wij doen, vergt onderzoek. We moeten als het ware de essentie van de plantensoort weten te vinden en dat op papier zetten”, zegt Sven Bellanger (39), samen met Liliane Tytens (48) en Omer Van de Kerckhove (62) drie van de vier botanische illustratoren van Plantentuin Meise.

Open Monumenten: Neem me niet kwalijk, ik had nog nooit van botanische illustratoren gehoord.

Omer: We werken hoofdzakelijk voor strikt wetenschappelijke publicaties. Het zijn de wetenschappers die ons een opdracht en input geven waar wij dan mee aan de slag gaan.

Liliane: Ik voel mij als tekenaar vooral een dienstverlener van de wetenschappelijke wereld.

Zijn jullie dan biologen met creatieve vingers?

Sven: Nee, het is eerder omgekeerd. Wij hebben een grafische achtergrond en een grote voorliefde voor de natuur. Dat heb je wel nodig als je dit vak wilt doen.

Omer: In dit werk kan ik twee van mijn drie hobby’s combineren, namelijk paddenstoelen en tekenen.

Liliane: Nu ben ik wel benieuwd naar je derde hobby?

Omer: Vlinders.

Hoe wordt iemand botanisch illustrator in de Plantentuin Meise?

Omer: De natuur interesseert mij al sinds mijn tiende. Als kind tekende ik voortdurend dieren. Ik ben van opleiding grafisch tekenaar. Eind jaren tachtig hoorde ik tijdens een paddenstoelenexcursie van een bevriend mycoloog dat Plantentuin Meise een vacature had voor een tekenaar. Ondertussen werk ik hier al dertig jaar met hart en ziel.

Sven: Ik heb een master na master ‘wetenschappelijke illustratie’ gevolgd in Maastricht. Na mijn opleiding begon ik gericht te solliciteren en mocht ik hier al snel aan de slag. Het is mijn eerste job en doe het nog altijd met veel plezier.

Liliane: Ik ben het ‘jonkie’ in het team. Net als Sven ben ik van opleiding master in de grafische vormgeving. Zes jaar geleden hoorde ik van een vriendin over een openstaande betrekking in de Plantentuin. Ze dacht meteen aan mij. Ik heb er nog geen seconde spijt van gehad.

Wat jullie doen, vraagt een behoorlijke portie geduld, niet?

Sven: Het is een tijdrovend werk. Een pol gras tekenen, kan behoorlijk lang aanslepen. Een tulpje staat dan weer snel op papier. Je wil alle details en nuances in je tekening verwerken. Je mag niets over het hoofd zien. Elke tekening vraagt een zeker onderzoek waarbij we de essentie van de plantensoort als het ware willen bevatten.

Gaan jullie soms zelf op zoek naar specimen?

Liliane: De wetenschappers trekken de wereld rond. Ze slaan alles wat ze meebrengen op in het gigantische archief van de Plantentuin. Het herbarium telt 4.000.000 specimens. Dat is onze biotoop. We halen er samen met de wetenschapper de juiste plant uit, brengen hem ‘tot leven’ met een speciale techniek en gaan aan de slag.

Omer: Voor de tekeningen van paddenstoelen trek ik wel regelmatig naar buiten. In samenwerking met de Universiteit Gent en Naturalis uit Leiden werk ik sinds 1995 aan een publicatie over melkzwammen in Europa. Oorspronkelijk lag de publicatiedatum op 2010, maar na moleculair onderzoek werden nieuwe soorten ontdekt. Ik hoop dat we nu alles te boek kunnen stellen in 2022.

Sven: Ik zou graag in het veld werken. Aan mijn bureau voel ik me soms afgesloten van de wereld. In de vrije natuur zie je hoe de levende plant zich echt gedraagt.

Hoe ga je te werk bij een tekening?

Liliane: Ik krijg graag zoveel mogelijk input van de wetenschapper om zo mijn tekening op te bouwen.

Sven: Het is niet altijd evident om pakweg een wollige plant visueel voor te stellen. Als tekenaar moeten wij filteren wat wij zien en dat weergeven op papier. Wat wij doen, is meer dan zomaar wat kleuren weergeven. Omdat het wetenschappelijk correct moet zijn, is er weinig ruimte voor creativiteit. Het gebeurt wel eens dat onze tekeningen wetenschappers nieuwe inzichten bezorgen.

Omer: We geven natuurgetrouw alle details weer.

Jullie vormen het geheugen van de Plantentuin.

Sven: (lacht) Misschien wel, maar laat ons dan die eer delen met de bibliotheekmedewerkers van de Plantentuin en de herbariumtechnici.

Krijgen jullie erkenning voor jullie werk?

Omer: Het is niet zo dat je onze tekeningen om de haverklap zal zien verschijnen.

Liliane: Er zijn wetenschappers die zelf ‘hun’ flora tekenen…

Sven: … (vult aan) en er zijn anderen die 100 % achter onze job staan. Ze vinden onze tekeningen een belangrijke aanvulling op hun werk. Het is een bijzondere manier om wetenschappelijke gegevens door te geven.

Jullie kijken uit op de Plantentuin, het kasteel en het tropische Plantenpaleis. Ben je er tussen twee tekeningen in ook wel eens te vinden?

Liliane: Ik ga heel graag wandelen op het domein. Het brengt rust. We zitten hier op een steenworp van het centrum van Brussel en toch midden de natuur.

Sven: Het is ongelooflijk welke plantenrijkdom de Plantentuin herbergt. Bij elk bezoek sta je voor verrassingen.

Leden van Open Monumenten kunnen hun bon inruilen voor 1x gratis toegang en met hun lidkaart punten sparen en omruilen tegen een interessant voordeel.